Bruksizm

Co to jest bruksizm?

Bruksizm to parafunkcyjne zaburzenie charakteryzujące się mimowolnym zaciskaniem zębów i zgrzytaniem nimi — najczęściej występuje podczas snu (bruksizm nocny), ale także może manifestować się w ciągu dnia (bruksizm dzienny). Zaburzenie to stanowi poważne obciążenie dla struktury jamy ustnej i wpływa na komfort życia.

Rodzaje bruksizmu

• Bruksizm nocny (ekscentryczny) – niezauważany przez pacjenta, pojawia się w nocy podczas snu, często w fazie REM (lub inaczej sen paradoksalny –  faza snu, w której występują szybkie ruchy gałek ocznych).
• Bruksizm dzienny (centryczny) – świadome lub półświadome zgrzytanie i zaciskanie zębów np. podczas stresu

Przyczyny bruksizmu

Bruksizm ma charakter wieloczynnikowy. Kluczowe czynniki ryzyka to:

• Stres i napięcie emocjonalne – najczęściej wskazywana przyczyna
• Wady zgryzu i nieprawidłowe ustawienie zębów – mogą prowokować nieharmonijne działanie mięśni żwaczy
• Genetyka i uwarunkowania anatomiczne
• Czynniki neurologiczne – np. zaburzenia snu, choroby Parkinsona
• Zaburzenia snu, lęki, zaburzenia psychiczne
• Czynniki dietetyczne i środowiskowe – nałóg żucia gumy, niedobór magnezu czy używki

Objawy i konsekwencje bruksizmu

Charakterystyczne objawy to:

• Zgrzytanie i nadmierne zaciskanie zębów 
• Ścieranie szkliwa, pękanie zębów, rozchwianie
• Bóle głowy, karku, stawów skroniowo-żuchwowych, napięcia mięśni twarzy
• Szumy uszne, ból uszu
• Zmiany estetyczne: przerost mięśni żwaczy, „kwadratowa twarz” 
• Choroby stawów skroniowo-żuchwowych i ich zwyrodnienia

Metody leczenia

1. Szyny relaksacyjne (nocne nakładki)

Pomagają ochronić szkliwo, zmniejszyć napięcie mięśni i ułatwić regenerację stawów 

2. Toksyna botulinowa (botoks)

Skuteczna metoda medycyny estetycznej: wstrzyknięcie botoksu w mięśnie żwaczy powoduje ich rozluźnienie, redukuje objawy, uelastycznia rysy twarzy i wysmukla kontur. Efekt utrzymuje się ok. 6–8 miesięcy. Wymagane coroczne powtarzanie zabiegu i czasem łączenie z innymi terapiami, np. psychoterapią lub szyną. 

3. Terapia behawioralna i farmakoterapia

Stosuje się relaksację, stres-management, leki rozluźniające mięśnie, miorelaksanty, suplementy (np. magnez)

4. Leczenie stomatologiczne i ortodontyczne

Angażuje się ortodontę/protetyka w celu korekty zgryzu oraz leczenie zmian zapalnych i zwyrodnieniowych

Diagnostyka

• Ocena objawów klinicznych: ścieranie zębów, napięcie mięśni, ból.
• Badania dodatkowe: analiza zgryzu, EMG mięśni żwaczy, polisomnografia

Dedykowane procedury medyczne na bruksizm:

• Toksyna botulinowa

FAQ – Najczęściej zadawane pytania

1. Co to jest bruksizm i czy dotyczy wielu osób?
   To nieświadome zaciskanie i zgrzytanie zębami, zwłaszcza podczas snu – dotyczy nawet 10‑20% populacji.
2. Co jest przyczyną bruksizmu?
   Najczęściej stres, wadliwe zgryz, nawroty emocjonalne, czynniki neurologiczne i genetyczne.
3. Czy bruksizm wpływa na wygląd twarzy?
   Tak, przerost mięśni żwaczy może prowadzić do kwadratowego konturu twarzy.
4. Jak długo działa toksyna botulinowa na bruksizm?
   Zazwyczaj 6–8 miesięcy; wymagane okresowe powtórzenia.
5. Czy toksyna botulinowa to bezpieczna metoda?
   Tak, jeśli wykonany przez doświadczonego specjalistę. Przeciwwskazania to: choroby nerwowo-mięśniowe, ciąża, karmienie, infekcje.
6. Czy stosować tylko jedną metodę leczenia?
   Najlepsze efekty przynosi podejście łączone: szyna + toksyna botulinowa + terapia behawioralna/stomatologiczna.