Zgrzytanie zębami (Bruksizm)
Czym jest zgrzytanie zębami?
Zgrzytanie zębami, znane również jako bruksizm, to mimowolne, często nieświadome zaciskanie lub zgrzytanie zębami, zwykle występujące podczas snu, choć może pojawiać się również w ciągu dnia. To zaburzenie ma charakter parafunkcyjny – nie pełni żadnej roli fizjologicznej, a z czasem prowadzi do poważnych konsekwencji zdrowotnych: ścierania zębów, bólu głowy, szczęki, a nawet deformacji rysów twarzy.
Bruksizm jest coraz częściej diagnozowany, zwłaszcza u osób narażonych na stres, napięcie emocjonalne i przewlekłe zmęczenie.
Przyczyny powstawania zgrzytania zębami
Przyczyny bruksizmu są złożone i obejmują zarówno czynniki psychiczne, jak i fizjologiczne:
- Stres i napięcie emocjonalne – najczęstsza przyczyna; organizm rozładowuje napięcie poprzez nieświadome zaciskanie szczęk.
- Nieprawidłowy zgryz lub wady ortodontyczne – nierównomierne kontakty zębów prowadzą do przeciążeń.
- Zaburzenia stawu skroniowo-żuchwowego (SSŻ) – ograniczają ruchomość żuchwy i powodują ból.
- Brak zębów lub źle dopasowane uzupełnienia protetyczne.
- Nadmierne pobudzenie układu nerwowego – spowodowane np. przez kofeinę, nikotynę lub niektóre leki.
- Czynniki genetyczne – skłonność do bruksizmu może występować rodzinnie.
Objawy zgrzytania zębami
Bruksizm często pozostaje długo niezauważony, dopóki nie pojawią się poważniejsze objawy. Do najczęstszych należą:
- Zgrzytanie zębami w nocy (słyszalne przez partnera),
- Ścieranie się szkliwa i zębów, pęknięcia i nadwrażliwość,
- Ból żuchwy, szczęki, karku lub głowy,
- Uczucie napięcia mięśni twarzy po przebudzeniu,
- Bóle uszu bez przyczyny laryngologicznej,
- Zmiana rysów twarzy – poszerzenie żuchwy na skutek przerostu mięśni.
Diagnostyka bruksizmu
Rozpoznanie bruksizmu wymaga oceny przez dentystę, ortodontę lub specjalistę od zaburzeń stawu skroniowo-żuchwowego. Stosuje się m.in.:
- Badanie kliniczne i palpacyjne mięśni żucia,
- Analizę zwarcia i zgryzu,
- RTG lub tomografię komputerową stawu skroniowo-żuchwowego,
- W niektórych przypadkach – badania snu (polisomnografia), jeśli bruksizm współwystępuje z bezdechem sennym.
Leczenie zgrzytania zębami
Leczenie bruksizmu ma charakter wielokierunkowy – obejmuje zarówno zniesienie objawów, jak i usunięcie przyczyn.
1. Leczenie stomatologiczne
- Szyny relaksacyjne (nakładki na zęby) – zapobiegają ścieraniu szkliwa i odciążają staw skroniowo-żuchwowy.
- Korekta zgryzu – ortodontyczna lub protetyczna.
2. Leczenie farmakologiczne i psychoterapeutyczne
- Leki rozluźniające mięśnie lub terapia przeciwlękowa w przypadku silnego stresu.
- Trening relaksacyjny, techniki oddechowe, fizjoterapia szczęki.
3. Medycyna estetyczna w leczeniu bruksizmu
Coraz częściej w terapii stosuje się botoks (toksynę botulinową), który działa na zasadzie czasowego rozluźnienia mięśni żwaczy, ograniczając ich nadmierną aktywność.
Zabieg przynosi efekty po kilku dniach i utrzymuje się przez ok. 4–6 miesięcy. Oprócz efektu terapeutycznego, botoks wpływa również estetycznie – wysmukla dolną część twarzy, nadając jej delikatniejszy kontur.
Profilaktyka bruksizmu
Aby zmniejszyć ryzyko zgrzytania zębami:
- Unikaj nadmiaru kofeiny i alkoholu,
- Ogranicz stres poprzez techniki relaksacyjne,
- Zapewnij sobie odpowiednią ilość snu,
- Regularnie odwiedzaj dentystę,
- Nie żuj gumy nadmiernie długo,
- Zadbaj o ergonomię szczęki – nie zaciskaj zębów w ciągu dnia.
Polecane zabiegi medycyny estetycznej przy zgrzytaniu zębami
FAQ – najczęściej zadawane pytania o zgrzytanie zębami
- Czy zgrzytanie zębami można całkowicie wyleczyć?
Tak, w wielu przypadkach bruksizm można skutecznie opanować poprzez terapię łączoną – botoks, szynę relaksacyjną i redukcję stresu. - Jak długo utrzymują się efekty po botoksie na bruksizm?
Zazwyczaj od 4 do 6 miesięcy. Regularne zabiegi pozwalają utrwalić efekt i ograniczyć nawroty. - Czy botoks na bruksizm zmienia rysy twarzy?
Tak, często poprawia proporcje twarzy – zmniejsza szerokość żuchwy i nadaje twarzy bardziej smukły wygląd. - Czy bruksizm może prowadzić do bólu głowy?
Tak, napięcie mięśni żwaczy i skroniowych często wywołuje bóle głowy o charakterze napięciowym. - Czy stres ma wpływ na zgrzytanie zębami?
Zdecydowanie tak – to najczęstszy czynnik wyzwalający bruksizm. Włączenie technik relaksacyjnych jest kluczowe w terapii.